ΜΙΑ ΜΙΚΡΗ ΣΥΜΒΟΛΗ ΣΤΗ ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ ΚΑΙ ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΜΑΣ(ΜΟΙΡΟΛΟΓΙΑ)-ΤΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΑΘ.ΚΡΕΠΗ

ΜΟΙΡΟΛΟΓΙΑ 1)

Από την κυρία Αγγελική (Αγγέλω) Νιάρχου

Γεννήθηκε το 1939, είναι το τρίτο από τα έξι παιδιά του Θεοδώρου και της

Αθανασίας Μπούρα – Σουλιμά το γένος Κρέπη. Πήγε σχολείο στα Αρφαρά.

Παντρεύτηκε τον Κώστα (Τάκη) Νιάρχο και απέκτησε δύο παιδιά. Εργάστηκε για

πολλά χρόνια στην Καπνοβιομηχανία Καρέλια και βοηθούσε τον σύζυγο της στην

λειτουργία του Ελαιοτριβείου που διατηρούσαν συνεταιρικά επί πολλά χρόνια στα

Αρφαρά. Θεωρείται από τις καλύτερες και τελευταίες μοιρολογίστρες του χωριού μας

και είναι ιδιαίτερη τιμή και χαρά η συμβολή της, μέσω αφήγησης στην Μαρία Δημ.

Κρέπη , στην Λαογραφική και όχι μόνο κληρονομιά μας, καθώς τα μοιρολόγια όπως

είναι γνωστό έρχονται από την αρχαιότητα 2)

Σύμφωνα με τα λεγόμενα της και όπως είναι ευρέως γνωστό τα μοιρολόγια δεν είχαν

μια συγκεκριμένη (φόρμα) στην παράθεσή τους και κάθε φορά προσάρμοζαν τα

λόγια ανάλογα με τον τεθνηκόντα δηλαδή την ηλικία του, την οικογενειακή του

κατάσταση, ακόμα και το επάγγελμα του η όποιο άλλο στοιχείο θεωρούσαν οι

μοιρολογίστρες ότι συνάδει με την απώλεια.

Ο θρήνος πολλές φορές εξέφραζε και τις προσωπικές απώλειες που είχαν οι

μοιρολογίστρες, γεγονός που έκανε πολλές φορές ακόμα πιο επώδυνο, ίσως και

σπαρακτικό, το μοιρολόι. Να σημειωθεί ότι τα χρόνια στα οποία ελάμβανε χώρα η

διαδικασία αυτή, ο αποθανών, εάν οι συνθήκες το επέτρεπαν, παρέμενε εντός της

οικίας έως την στιγμή της εξόδιου και τα μέλη της οικογένειας μαζί με τις

μοιρολογίστρες ή όποιον άλλο το επιθυμούσε τον <ξενυχτούσαν> και τον


1) Μοιρολόγια (από τις αρχαίες ελληνικές λέξεις μοῖρα + λέγω) ονομάζονται τα λυρικά τραγούδια με

θρηνητικό, επαινετικό και εγκωμιαστικό χαρακτήρα, τα οποία εκφράζουν θλίψη και πόνο για το

θάνατο ενός προσφιλούς προσώπου, και τραγουδιούνται κατά την πρόθεση ή την κηδεία του.

Περιγράφεται η ανθρώπινη μοίρα, ο αποχωρισμός από την οικογένεια και οι αρετές του νεκρού. Το

μοιρολόι αποτελεί στην Ελλάδα μία από τις σημαντικότερες κατηγορίες δημοτικού τραγουδιού.

«Μοιρολόι». ΠΑΠΥΡΟΣ LAROUSSE ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΙΚΟ ΛΕΞΙΚΟ. Αθήνα: Δημοσιογραφικός Οργανισμός

Λαμπράκη Α.Ε. 2013. σελ. 341

2) Τα μοιρολόγια έχουν πανάρχαιη καταγωγή και συνεχίζονται αδιακόπως από την αρχαιότητα μέχρι

τη σημερινή εποχή. Στην Αρχαία Ελλάδα κάνουν την εμφάνιση τους ήδη από την εποχή του Ομήρου.

Στην Ιλιάδα υπάρχουν τρία μοιρολόγια στις ραψωδίες Ψ και Ω, όπου στο πρώτο ο Αχιλλέας θρηνεί

τον Πάτροκλο, ενώ στο δεύτερο και στο τρίτο θρηνούν η Ανδρομάχη και η Εκάβη τον Έκτορα

αντίστοιχα. Μάλιστα στο μοιρολόι στο νεκρό Έκτορα, οι γυναίκες που ακολουθούν τα θρηνητικά

τραγούδια των αοιδών, αποτελούν έναν προπομπό των σημερινών Μοιρολογίστρων.

Στα νεώτερα χρόνια τα μοιρολόγια βρίσκονται στο απόγειο της καλλιέργειας τους, αλλά και στη

σημερινή τους μορφή, κυρίως κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας, όπου αποκτούν και

χαρακτηριστικά κλέφτικων τραγουδιών. Έχουν υμνητικό και επαινετικό χαρακτήρα, εγκωμιάζοντας

το νεκρό και εκφράζοντας το πόνο της απώλειας. Παρίσσης Ιωάννης-Παρίσσης Νικήτας (2010).

«Μοιρολόγια». ΛΕΞΙΚΟ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΩΝ ΟΡΩΝ. Αθήνα: ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΤΑΚΗ. σελ. 112

<τραγουδούσαν>, όπως ήταν οι εκφράσεις . Αντιλαμβάνεται εύκολα κανείς πόσο

προσωποποιημένη και σημαντική ήταν η διαδικασία του αποχωρισμού…3

Από μνήμης η κυρία Αγγέλω, μας παραθέτει πέντε μοιρολόγια στα οποία, όπου

υπάρχουν τοπικές εκφράσεις και λέξεις, θα ερμηνεύονται από τον συντάκτη.

1

Βαμβάκι ήταν η στράτα σου , κουκούλι 4) η δεμοσιά 5) σου,

να πας και στον παράδεισο με τρία κεριά στα χέρια,

το ένα να ανάψεις στο Χριστό, το άλλο στην Παναγία,

το τρίτο το καλύτερο να το κρατάς στα χέρια,

ώσπου να μάθεις τα στενά, του Αδη τα σοκάκια.

Εδώ δεν έχουνε στενά, δεν έχουν καφενεία,

παρά μονάχα ένας Μοναχός απίστομα 6) κοιμάται

και κλαίνε οι νιοι τα νιάτα τους και οι νέοι τα παιδιά τους

και οι γέροι και μεσόκοποι τα παιδέματά τους…

3 Η νευροψυχολογία των δακρύων και του θρήνου είναι σύνθετη, όμως όπως φαίνεται η λαϊκή

παράδοση λειτουργεί λυτρωτικά. Το χρονικό διάστημα κατά το οποίο πενθεί κάποιος, σύμφωνα με

τα ήθη και τα έθιμα της κοινωνίας, συνδυάζεται άρρηκτα με την έννοια του θρήνου: μια εκδήλωση,

μια τελετουργική διαδικασία που υπηρετεί το πένθος, βοηθάει τη διαδικασία περάτωσης και λύσης

του. (Kubler-Ross, 1969, «Αυτός που πεθαίνει»).

4 Το περίβλημα μέσα στο οποίο αναπτύσσονται οι προνύμφες των εντόμων (όπως του

μεταξοσκώληκα) Μεταφορικά ο εν ζωή δρόμος που εξελισσόμενος ήταν άξιος θαυμασμού

5 Δημοσιά, δρόμος

6 Μπρούμυτα

2

Εμείς δουλειά δεν είχαμε , μόνο για σένα ήρθαμε

γιατί σε πιθυμήσαμε και ήρθαμε να σε ιδούμε

Αφού με πεθυμήσατε και ήρθατε να με ιδείτε

βάλτε στα νύχια σας τσαπιά και στις παλάμες φτυάρια

ρίχτε τα χώματα δεξιά, τα μάρμαρα από την άλλη

και σήκωσε το σκέπασμα να δεις το πρόσωπο μου.

Αν είμαι ροδοκόκκινος σκύψε να φιληθούμε

και αν είμαι μαύρος και άραχνος 7) να με σκεπάσετε πάλι

και βάλε τα χέρια σταυρωτά και την καρδιά κρατώντας

και πάρε την απόφαση ωσάν τον διακονιάρη

όπου του δίνουν το ψωμί και σε άλλη πόρτα πάει..

3

Για ιδέστε 8) τα παιδάκια του πως κάθονται σαν ξένα

δεν βάζουν άγρια την φωνή και άγριο το μοιρολόι

να ακούσει η απάνω γειτονιά, να αλλάξει η κάτω ρούγα

να έρθουν όσες βάλανε χρυσά κορμιά στον Άδη

άλλη πρώτο παιδί, τα φύλλα της καρδιάς της

και άλλη έβαλε τον άντρα της, σκέπη του κεφαλιού της

και άλλη έβαλε τον αδελφό, χάνει τα μυστικά της

7 Άραχνος, μτφ ο ταλαιπωρημένος

8 Ιδέστε, κοιτάξτε

4

Να το ‘ξερα πότε θα ‘ρθείς και πότε θα γυρίσεις,

να μαρμαρώσω την αυλή, να ‘ρθείς να σεργιανίσεις

να φτιάξω γεύμα να γευτείς, δειλεί να δειλινίσεις 9)

να φτιάξω και μια κάμαρα να ‘ρθείς για να πλαγιάσεις

να φτιάξω μια χρυσή αλλαξιά να ‘ρθείς να την φορέσεις

να βάλω χρυσοπάλουκο να δέσεις το άλογο σου

Και αν φτιάξεις γεύμα να γευτώ κάμαρα να πλαγιάσω,

εγώ πίσω δεν έρχομαι και πίσω δεν γυρίζω,

μα από κει που βρίσκομαι όλους σας χαιρετίζω….

5 10)

Σιγαλά μοιρολογίστρες σιγαλά μοιρολογάτε

γιατί η μάνα μου κοιμάται,

δεν κοιμάται, δεν νυστάζει, παρά κλαίει και αναστενάζει

τα παιδάκια της φωνάζει.

Ελάτε παιδάκια στο πλευρό μου να σας πω το μυστικό μου,

το μαντήλι της κουνάει, αποχαιρετάει και πάει

φεύγω παιδάκια μου και γεια σας , να κοιτάτε την υγειά σας

9 Δειλινίσεις, αναφορά στο βραδινό φαγητό

10 Το μοιρολόι αυτό το θυμάμαι στην κηδεία της μητέρας μου Σταυρούλας Αθ. Κρέπη αποβιώσασα

21/6/1990, αφιερώνεται στην μνήμη της…


ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

«Μοιρολόι». ΠΑΠΥΡΟΣ LAROUSSE ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΙΚΟ ΛΕΞΙΚΟ. Αθήνα: Δημοσιογραφικός

Οργανισμός Λαμπράκη Α.Ε. (2013). ISBN 978-960-503-549-5.

Παρίσσης Ιωάννης-Παρίσσης Νικήτας (2010). «Μοιρολόγια». ΛΕΞΙΚΟ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΩΝ

ΟΡΩΝ. Αθήνα: ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΤΑΚΗ. ISBN 960-06-0795-8.

KUBLER-ROSS ELISABETH <ΑΥΤΟΣ ΠΟΥ ΠΕΘΑΙΝΕΙ> 1969 Εκδότης ΤΑΜΑΣΟΣ

ΑΡΦΑΡΑ 20/8/2022

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΚΡΕΠΗΣ

Post Top Ad

ad728

Post Bottom Ad

ad728